Karbon ayak izi, her birimizin;
*ulaşım, ısınma, aydınlanma gibi doğrudan enerji harcayan faaliyetleri ve
*günlük hayatta kullandığı eşyalar ile tükettiği malzemeler için harcanan enerjinin üretilmesinde atmosfere salınan karbon miktarına denir.
Yani hayatta tükettiğimiz enerji, tek tuşla çalıştırıp yanmasını sağladığımız elektrik veya evde/taşıtlarda doğrudan yaktığımız doğalgaz, benzin ya da diğer fosil yakıtlar ile sınırlı değildir.
Basit bir tişörtten ya da su şişesinden, arabamızın/motorumuzun parçalarına kadar günlük hayatta kullandığımız her bir eşyanın üretilmesi kadar ayrıştırılma ve tamamen yok olma sürecinde de enerji harcanır.
Her gün bol bol kullandığımız kozmetik ürünü ve deterjanların bile, üretim ve tüketim sırasında kirlettiği suların temizlenmesi/arındırılması için (eğer yapılıyorsa, yapılmıyorsa durum daha da vahim) enerji kullanılmaktadır.
Elektrik üretimi hemen hiçbir şekilde temiz değildir. Elektrik üretmede kullanılan yaygın yöntemler şunlardır:
*fosil yakıtlar,
*mikroklima iklim bölgelerine** zarar veren hidroelektrik kaynaklar,
*görece zararlı rüzgar santralleri (bölge canlılarına zarar verdiği gerekçesi ile),
*üretilme ve yok olması süreçleri bakımından hala tamamen “temiz” sayılmayan güneş enerji panelleri,
*doğaya geri dönüşsüz zarar veren ve atıklarının yok edilmesi asla mümkün olmayan nükleer santraller.
Ayrıca elektriğin taşınmasında kullanılan materyaller de üretim ve yok olma sürecinde karbon salınımına neden olur.
Bütün bu karbonun atmosferde yarattığı sera etkisine bağlı iklim değişikliğini önlemek için hepimize düşen temel görevler şunlardır:
*daha az tüketmek,
*atıklarımızın yeniden kullanımını ya da geri dönüşümünü sağlamak,
*mümkün olduğunca çevreci ürünleri tercih etmek.
Bu yazıda, karbon ayak izi küçültmek adına elektrikli aletlerin kullanımı kısmında yapılabileceklere değineceğiz.
Cihazların fiziksel varlığı:
Her cihazın en son modeline sahip olman gerekmediğini hatırla. Akıllı cihazının fonksiyonlarının yüzde kaçını sahiden kullandığını bir düşün.
Üretim sırasında çevreci uygulamalardan faydalanan, karbon ayak izi düşük markaları tercih et.
Artık kullanmadığın cihazların ayrıştırılabilir/geri dönüştürülebilir olduğunu unutma ve uygun yerlere ulaşmasını sağla.
Elektronik atıklarını nasıl geri dönüştürürsün?
“Eskisini ver yenisini indirimle al” türü kampanyaları takip et.
Bütün belediyeler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından elektronik atıkları toplamakla yetkilendirilmiştir. Cihazlarını belediyelerin koyduğu elektronik atık toplama noktalarına bırak veya belediyeni ya da Alo 181’i arayarak yardım al.
Atığın bir maddi değer olduğunu göz önünde bulundurarak kullanımının belediyenin inisiyatifinde olmasını istemeyebilirsin. Bu durumda pek çok şirketin atık toplama ve geliri ile senin adına bağış yapma gibi bir hizmeti olduğunu bilmende fayda var.
Örneğin Vestel bu geliri doğal yaşamı koruma çalışmalarında kullanılmak üzere AHBAP derneğine bağışlıyor.
Teknosa ise Ege Orman Vakfı’na fidan bağışı yapıyor.
Elektronik Atıkların Geri Dönüşümünü Destekleme Derneği ise, kendilerine ulaşman halinde geri dönüşüm firmaları veya belediyeler tarafından atığını evinden aldırıyor. Tamir edilebilir, değerlendirilebilir olanları köy okullarında bilgisayar sınıflarına dönüştürüyor. Ama en güzeli, EMPACT PRO isimli mobil uygulama sayesinde atığını LED lamba hediyesi, indirim kuponu ve ağaç dikimi gibi sosyal faaliyetler ile değerlendirebiliyor veya tamamen kendi istediğin bir sosyal fayda içeren projeyi (otizmli çocuklara destek, sokak hayvanlarına mama vs.) hayata geçirebiliyorsun.
Sadece karbon ayak izi değil elektrik faturanı da düşürecek yöntemler:
Cihazları gerçekten kapattığından ve fişlerini çektiğinden emin ol.
Ev aletlerinde işleri biriktirerek yapmayı dene. Örneğin ütülenecek şeyler, fırında pişecek yemekler ve benzerini tek seferde hallet. Ayrıca canın sıkıldıkça buzdolabının kapağını açma.
Yeni alacağın cihazları seçerken şunlara dikkat et:
*pil ömrü uzun olsun,
*az enerji tüketen sınıfta olsun,
*kullanım ömrü dolduğunda ardında bırakacağı fiziksel atığı da azaltmak adına, çok işlevli olsun. Örneğin kurutma makinesi ve çamaşır makinesini ayrı ayrı alma. Gerçi zaten çok ihtiyacın yoksa kurutma makinesi gibi bir enerji canavarını asla kullanma.
*tabii ki diğer tüm eşyalarında olduğu gibi elektronik eşyalarda da, çevreci markaların ürünlerini seç.
Akıllı cihaz ve bilgisayarlarda karbon ayak izi küçültme:
Akıllı cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanmadığın uygulamaları kapattığına emin ol, çöp kutularını boşalt.
GPS, internet bağlantısı gibi pili çok yiyen özellikleri kullanmadığın zaman hemen kapat.
Arşivlemek istediğin şeyleri harici hard diske aktarıp cihazından sil.
Gereksiz yazılımları temizle.
Pil tasarruf modunu aktive et.
Ekran parlaklık ayarını düşür ve siyah arka plan kullan.
Elektrikli eşyaların kullanımından kaynaklanan karbon ayak izi azaltımı için bildiğin farklı uygulamalar varsa yorumlar kısmından bizimle paylaş.
**Mikroklima bölgesi, bünyesinde barındırdığı jeolojik ve canlılık özellikleri sayesinde aynı zamanda bu özellikler ile beraber kendi içinde belli bir iklim dengesi oluşturmuş küçük bölgelerin her biridir. Örneğin makroklima olarak sert karasal iklimde yer alan Malatya ve Iğdır, daha yumuşak iklime sahip birer mikroklima olma özellikleri sayesinde çok iyi meyve yetiştirilebilen şehirlerdir.
👍🧿