Çavdar Ekmeği

Çavdar, buğday kadar olmasa da gluten içeren bir tahıldır. Dolayısıyla çavdar ekmeği de gluten içerir. Buna rağmen glisemik indeksi daha düşük olduğu için daha sağlıklıdır. Ayrıca çavdar unlu ekmek, çavdarın içerdiği bol miktardaki lif sayesinde sindirime de iyi gelir. Antioksidan ve B vitamini türleri bakımından çok zengin olan çavdarlı ekmek, evde yapımı kolay (ekmek makinesi olmadan da), üstelik lezzetli bir ekmek türüdür.

Çavdar unu tek başına yeterli kabarma sağlamayabileceğinden, benim sevdiğim gibi puf puf kabarmış ekmekler yapmak isterseniz, buğday unu ile çavdar ununu karıştırarak kullanabilirsiniz. Varsın kabarmasın, yeter ki daha sağlıklı olsun derseniz, pide benzeri ince ekmek tarifleri geliştirebilirsiniz.

Ben size bu yazıda; biri klasik, diğeri ise kek gibi zengin ve besleyici -tek başına bile zevkle yiyebileceğiniz- iki çavdar ekmeği tarifi vereceğim.

Klasik Çavdar Ekmeği (Zeytinyağlı, çavdar unlu ekmek)

Malzemeler

1 bardak çavdar unu (1,5 bardağa kadar çıkarabilirsiniz)

2 bardak buğday unu (1,5 bardağa kadar düşürebilirsiniz)

1 paket instant maya

1 çorba kaşığı toz şeker

Tuz (sağlık sorununuz yoksa 1 tatlı kaşığı)

1 çorba kaşığı zeytinyağı

3 su bardağından çok az fazla (310-320 ml.) ılık su

Yapılışı

Unları, mayayı, tuz ve şekeri iyice karıştırın. Üzerine su ve yağı ekleyerek yoğurun. Çavdar unlu ekmek hamuru oldukça yumuşak, akışkan ve yapışkandır. Elinize bulaşan hamuru bir kaşık yardımıyla sıyırabilirsiniz.

Mayalanması için ağzını kapatarak 1 saat bekletin.

1 saat sonra hamurunuzu tekrar hafifçe yoğurup ekmek kalıbına alın. Üzerini örterek yarım saat/45 dakika kadar tekrar bekletin.

210 derece fırında yarım saat pişirin.

Üst kabuğu daha yumuşak bir çavdar ekmeği isterseniz, fırından çıkardıktan sonra temiz ve nemli bir bez ile sarabilirsiniz.

NOT: Ekmek pişirmek zevklidir ama daha iyi ekmekler yapabilmek, tecrübeyle mümkündür. Fırınınızın nasıl pişirdiğini, ekmek kalıbınızın ekmeğin altının pişmesini nasıl etkilediğini ilk seferde bilemeyebilirsiniz. Eğer ekmeğinizin altı yeterince kızarmamışsa, ekmeği kalıptan çıkarıp ters çevirerek biraz daha pişirin. Örneğin benim alüminyum bir ekmek kalıbım var ve gıda maddeleri ile alüminyumun doğrudan temas etmesi sağlıksız olduğu için yağlı kağıt da kullanıyorum. Siz de kendi durumunuza uygun çözümler bulup bunların sonucu nasıl etkilediğini görebilir, farklı teknikler geliştirebilirsiniz.

Kek Gibi Besleyici Çavdar Ekmeği

Bu ekmeğe Alman ekmeği diyenler de var. Gerçekten de, Türkiye’de böyle ekmekleri yemeye pek alışkın değiliz sonuçta. Bizim kültürümüzde ekmek, yemeğin yanında mideyi tıkaması için yenen bir şey olduğu için maalesef sağlıksız ve aşırı tüketiliyor. Ben zaten hamur işi ve tatlıya tamamen karşı bir insanım. Fakat ekmek mayalamaya bayılıyorum. Eğer diabetiniz ya da insülin direnciniz yoksa, az sonra vereceğim tarif ile yapılmış çavdar unlu ekmek; haftada bir -diyelim pazar kahvaltısında- başka karbonhidrat tüketmemek kaydıyla ince bir dilim yenilebilir. Hele kahvaltıya misafirleriniz varsa, çavdar ekmeği için alacağınız övgüler koltuklarınızı kabartacak, emin olun. O kadar lezzetli ki, kahvenin yanında bile yiyebilirsiniz. Çocuklar için de bu ekmeğin oldukça besleyici olacağını söyleyebilirim.

Bu çavdarlı ekmek bence ayçekirdeği ile çok güzel oluyor ama siz dilediğiniz tohumu koyabilirsiniz. Ceviz de çok yakışır diye düşünüyorum.

Yine ben pekmez olarak dut pekmezi kullanıyorum ama siz evdeki herhangi bir pekmezi kullanabilirsiniz. Pekmez/bal gibi ürünlerin yüksek ısıya maruz kaldıklarında zararlı olduğu bir gerçek ama anahtar şurada: vücudunuzun tolere edebileceğinden fazlasını yemeyeceksiniz.

Malzemeler

1 bardak çavdar unu (1,5 bardağa kadar çıkarabilirsiniz)

2 bardak buğday unu (1,5 bardağa kadar düşürebilirsiniz)

1 paket instant maya

Tuz (sağlık sorununuz yoksa 1 tatlı kaşığı)

2 çorba kaşığı dut pekmezi

2 çorba kaşığı tereyağ

1 su bardağı süt (100ml)

2 su bardağı su (200ml)

5-6 yemek kaşığı ayçekirdeği içi

Yapılışı

Unları, mayayı, tuzu, ay çekirdeklerini karıştırın.

Büyükçe bir cezvede süt, su, pekmez ve tereyağını hafifçe ısıtın. Yağ tamamen erisin fakat karışımın sıcaklığı elinizi yakacak kadar yüksek olmasın. Dalıp da çok ısıtırsanız, soğumasını bekleyin.

Besleyici çavdarlı ekmeğin yapılışının geri kalanı klasik çavdarlı ekmek ile aynı.

Cezvedeki sıvı karışımı yoğurma kabındaki un karışımı ile birleştirip yoğurun. Karışım çok akışkan ve çok yapışkan olacak. Sonra mayalanması için 1 saat bekleyin. Tekrar hafifçe yoğurup ekmek kalıbına alın ve üzerini örterek 45 dakika daha bekletin.

210 derece fırında yarım saat pişirin.

Kabuğunun yumuşak olması için nemli bez ile sarma, altı kızarmamışsa ters çevirip biraz daha pişirme gibi ipuçları bu tür çavdar ekmeği için de aynı.

Dilimlemeden önce biraz soğumasını bekleyin.

Bu arada, görsele daha çok hitap eden bir ekmek yapmak isterseniz, ayçekirdeğinin bir kısmını ayırıp pişirmeden önce hamurunuzun üzerini süslemekte kullanabilirsiniz.

Eğer benim gibi az ekmek tüketiyorsanız, pişirdiğiniz ekmeği dilimleyip buzlukta saklayabilirsiniz. Yemeden yarım-bir saat kadar önce çıkarırsanız ve tam sofraya otururken de hafifçe ısıtırsanız, yeniden taptaze bir çavdar ekmeği elde edersiniz.

Daha önce hiç ekmek yapmadıysanız belki de sadece buğday unu ile yapılan daha klasik ekmeklerle başlamak istersiniz.

“Ekmek yapmayı en kısa sürede deneyeceğim ama keşke bir alışveriş listem olsa…” derseniz buradan tüm malzemeleri edinebilirsiniz.

Ekmek yapmak tıpkı diğer fermantasyon işleri yani sirke-şarap-turşu yapımı gibi bir tutkudur. Eğer başlıyorsanız, bu tariflerle yetinmeyeceğinize ve kendi tariflerinizi üreteceğinize eminim. Çünkü ben de her defasında değişiklikler yapmaktan, yeni malzemeler denemekten çok hoşlanıyorum. Lütfen en sevdiğiniz ekmek tariflerinizi ya da iyi ekmek yapımı için ipuçlarınızı yorumlar bölümünden benimle paylaşır mısınız?

Güncelleme 16 Mayıs 2023 by dengeliyorum