Mabon nedir?
Mabon, sonbahar ekinoksuna denk gelen paganik bir bayramıdır.
Aslında tarihte paganların çok önemsediği bayramlardan olmamakla birlikte; 19. ve 20. yy.’dan itibaren, neopaganların 8 önemli bayramından biri olmuştur.
Adını, Mabon adlı genç ışık tanrısından alır. Mabon ise “oğul” anlamındaki Maponos kelimesinden türemiştir ve Gal mitolojisindeki toprak tanrıçası Modron’un oğludur.
Gal mitolojisinin Roma mitolojisiyle kesiştiği noktada; tanrı Mabon, Apollo ile özdeşleşmiştir. Roma mitolojisindeki Apollo da, zaten Yunan mitolojisindeki Apollon’un ta kendisidir.
Mabon ne zamandır?
Mabon, sonbahar ekinoksunda kutlanan bir hasat bayramıdır.
Sonbahar ekinoksu kuzey yarım kürede 21-23 eylül arasında, güney yarım kürede ise 21-23 mart arasında gerçekleşir.
Yılda iki kez gece ve gündüz süresinin eşit olduğu dönemler vardır. Bunlara ekinoks denir. Bu iki ekinoksun biri ilkbahara diğeri sonbahara denk gelir. Kuzey yarım kürede sonbaharken (Mabon zamanı) güney yarımkürede ilkbahar yaşanmaktadır. O nedenle güney yarımkürede Mabon bayramı, kuzey yarımkürede ilkbahar yaşandığı sırada yani 21-23 mart tarihleri arasında kutlanır.
Mabon nasıl kutlanır?
Bu bayram, pagan inanışında kutlanan 3 hasat bayramının ikincisidir. Orta hasat bayramı olarak da geçer. Bu nedenle hasattan elde edilen ürünler bu bayramda çok önemlidir.
Ayrıca sonbaharda gece ve gündüz eşit olduktan sonra, artık gündüzler kısalır. Bu nedenle, ışığa veda ve kışa hazırlık bayramıdır.
Özetle; hasattan elde edilen ürünler depolanırken, uzaklaşan güneşe şükran ve gelen karanlığa saygılar sunulur.
Toprak tanrıçası Modron ve ışık tanrısı oğul Mabon, sunaklarla onurlandırılır. Toplumun yönetiminde önemli rolü olan büyücü Druidler toprak tanrısı Yeşil Adam’ı onurlandırmak için ağaçların olduğu bölgelerde yere şarap dökerler (Bu Yeşil Adam sadece Gal ve Kelt inanışında yoktur, örneğin Hristiyanlık’ta pek çok kilise süslemesinde yer almaktadır ve bazı araştırmacılar, “Hızır” inanışındaki kişi ile aynı kişi olduğunu iddia ederler).
Mabon sembolleri nelerdir?
Elma:
Hasat bayramı olduğundan, bu dönemde hasat edilen her şey gibi, elma da çok önemlidir. Elma toplamak, bu bayramda etkinliklerin en önemlilerinden biridir.
Ayrıca elma, enine kestiğiniz zaman ortaya çıkan 5 köşeli yıldızdan (çekirdek yapısı) dolayı zaten paganların en önemli sembollerinden biridir.
5 köşeli yıldız yani Pentagram, dairenin içinde kolları ve bacaklarının açmış bir insana (hani şu “altın oran”dan bildiğimiz) benzer.
Aslında tam olarak elma, Venüs gezegeniyle özdeşleştirilir. Bunun nedeni sadece feminenlik (daha sonraki dönemlerde Havva mitine de uzanan) değil, Venüs’ün Güneş etrafında dönüş şekli ile alakalıdır.
Beş köşeli yıldız ile uzay boşluğu içindeki maneviyata vurgu yapılırken; elmaya dıştan bakıldığında da gövde kısmıyla dört yönü gösterdiği, tepedeki sap kısmıyla da 5. element olan ruhu işaret ettiği tarif edilebilir.
Bereket Boynuzu / Cornucopia (kornukopya)
Tahmin ediyorum, Açlık Oyunları fanları şimdi hemen heyecanlanmıştır.
Boynuz biçiminin bereketi temsil ettiğine inanıldığı için, bir hasat yani bereket dönemi olan Mabon zamanı ile özdeşleştirilmesi de gayet normaldir.
Yunan mitolojisine göre Titan Kronos, içlerinden birinin büyüyünce kendisini öldüreceğine inandığı için babası olduğu bütün bebekleri doğar doğmaz yutarak yok etmektedir. Fakat ilk beş çocuğu kocası tarafından yutan eş Rhea, 6. bebeğine hamileyken akıllanır ve kayınvalidesi Gaia ile bir plan yapar. Kocasına “yeni bebeğimiz” diye bir kaya yutturur, bebeği ise İda dağında bir mağaraya saklar. İda dağında saklanan bu bebek, büyüyüp Baş Tanrı Zeus olacaktır. Zeus büyürken çok güçlü bir çocuktur ve yanlışlıkla, annesinin onu emzirmesi için emanet ettiği keçinin boynuzunu kırar. Bu boynuz sonra aylarca Zeus’u beslemiştir. Bu mit de, bugün hala boynuzlara/boynuz biçimine bereket atfedilmesinin sebebi olmuştur. (Mitolojiyi seviyorsanız, bunu mutlaka okumalısınız: Kayıp Tanrılar Ülkesi)
Mabon’da neler yapılır:
Bir Mabon altarı hazırlamak, akla gelen ilk maddelerden biridir. Bu altarda bolluğu, bereketi vurgulayacak şekilde mevsim meyveleri, en önemlisi elmalar bulunmalıdır. Fındık, fıstık, ceviz, kestane, kozalaklar ve meşe palamutları, mısır ve buğday, ayrıca akla gelen mevsimin tüm başka tohumları yer alabilir. Kuru yapraklar ve bu yapraklarla aynı tonlarda sarı-kızıl-kahverengi-turuncu çeşitli objeler, mumlar eklenebilir. Ayrıca turuncu akik, güneştaşı ve benzeri doğal taşlar da altarın enerjisi ile uyumlu olacaktır. Tarçın çubukları, bal kabakları, sarı çiçekler, mısır kabuğundan yapılmış bebekler, kısacası mevsimle ilişkilendirebileceğiniz her şeye ama her şeye yer verebilirsiniz.
Dilerseniz düz bir zeminde sergilemek yerine yukarıda saydıklarımdan yenmeye uygun olanları ve çiçekleri bir hasat sepeti ya da cornucopia içine yerleştirebilirsiniz.
Elma bu bayramın en önemli meyvesi olduğu için, çoluk çocuk hep beraber eğlenebilmek adına, ağacın dalına asılı ya da su dolu bir leğenin içindeki elmaları ısırarak yakalama oyunları gibi açık hava oyunları düzenleyebilirsiniz.
Ayrıca elmalı ve tarçınlı kekler, kurabiyeler, tartlar bu mevsimin en önemli yiyeceklerindendir. Buğday hasadı da yeni yapılmış olduğundan her türlü taze ekmek kokusu Mabon’un ruhuna uygundur.
Bütün bunlara ilave olarak, bütün pagan bayramlarının en önemli unsuru, paylaşmaktır. Kalabalık sofralarda, herkesin sahip olduklarını getirdiği ve her nimete şükredilen, sevgi dolu sofralar, bugün hala tüm inanışlardaki bayramların en güzel kısmı değil mi?
Biz Mabon’u nasıl kutladık?
Biz de, daha önceki yazılarımdan birinde bahsettiğim 30 farklı challenge fikri uygulamamızın Mabon / sonbahar ekinoksuna denk gelen 11. gününde, birer sonbahar altarı (sunak) hazırladık. Amaç, sonbahar ruhunu hissedebilmek, evimize taşıyabilmekti. Bütün iyi niyetimizle dilekler de diledik. Böylelikle bu seneki sonbahar, bizim için daha öncekilerden çok daha farklı, unutulmaz oldu. Dışarıda kozalak, kuru yaprak toplama faslından, her şey bittiğinde mumumuzu yakıp altarımızı izleme kısmına kadar çok keyifliydi. Uzun süre de evlerimizdeki bu hoş dekoratif köşeyi bozmadan sakladık.
Bu kadar sonbahar aktivitesi bana yetmez, daha fazla şey yapmak istiyorum derseniz: Bu Sonbahar Mutlaka Yapman Gereken 16 Aktivite yazımı okuyabilirsiniz.
